Rozpoczynając konferencję prasową Marcin Marjański, p.o. Rzecznika Prasowego Najwyższej Izby Kontroli przypomniał, że ze spośród podmiotów, które skontrolowano, Orlen odmówił kontroli.
Kontrola NIK objęła lata 2018 – 2022 i objęła: Ministerstwo Aktywów Państwowych, Ministerstwo Środowiska i Klimatu, Spółki: PERN SA, Gaz System SA oraz biuro pełnomocnika rządu ds. strategicznej infrastruktury krytycznej.
Raport NIK ws. fuzji Orlenu z Lotosem. „Orlen zbył aktywa poniżej szacowanej wartości”
– Bezpieczeństwo paliwowe w sektorze naftowym to pewność pokrycia zapotrzebowania na ropę naftową, produkty naftowe i gaz ziemny, w określonej wielkości i czasie, w stopniu umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie gospodarki – mówił Maciej Maciejewski, p.o. Dyrektor Departamentu Gospodarki, Skarbu Państwa i Prywatyzacji.
Jak dodał, „to także zapobieganie zakłóceniom dostaw ropy naftowej i produktów naftowych, rozbudowa infrastruktury logistycznej do odbioru, przesyłu i magazynowania tego surowca i jego produktów”.
– Za sprzedaż aktywów objętych środkami zaradczymi Komisji Europejskiej Orlen otrzymał 4,6 mld zł (wg stanu na 31 grudnia 2022 r.). Kwota ta nie uwzględnia transakcji z Unimot na zakup spółki Lotos Terminale SA, gdyż jej rozliczenie nastąpiło po zakończeniu kontroli NIK. W naszej ocenie Orlen zbył aktywa objęte środkami zaradczymi co najmniej o 5 mld zł poniżej szacowanej przez nas wartości – podkreślił Maciej Maciejewski.
Z raportu przedstawionego przez NIK wynika, że zbycie udziałów Rafinerii Gdańskiej na rzecz Aramco nastąpiło poniżej wartości wyceny o ok. 3,5 mld zł. Jednocześnie Aramco uzyskało bardzo mocną pozycję w Rafinerii Gdańskiej sp. z o.o., w tym prawo weta wobec kluczowych decyzji strategicznych w zakresie zarządzania spółką – zaznaczyła Izba w komunikacie.
W jej ocenie występuje ryzyko paraliżowania działalności Rafinerii Gdańskiej w przypadku braku zgody udziałowców co do strategicznych kierunków rozwoju spółki.
NIK wskazuje na Ministra Aktywów Państwowych. „Nierzetelny nadzór nad fuzją”
Co więcej, Michał Wilkowicz, p.o. Wicedyrektor Departamentu Gospodarki, Skarbu Państwa i Prywatyzacji przedstawił nierzetelny i niewłaściwy nadzór nad fuzją Orlenu z Lotosem przez Ministra Aktywów Państwowych, który „zaniechał wypełnienia części obowiązków w zakresie ochrony bezpieczeństwa w sektorze naftowym”.
– Wydając zgody korporacyjne na połączenie PKN Orlen z wymienionymi spółkami i kierując do Rady Ministrów wnioski o wyrażenie na to zgody, Minister Aktywów Państwowych nie miał pełnej wiedzy o kosztach i korzyściach połączenia oraz o jego skutkach dla bezpieczeństwa paliwowego i bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej – mówił.
Wilkowicz podkreślił też, że „minister nie miał wiedzy o warunkach transakcji dokonywanych przez PKN Orlen w ramach realizacji środków zaradczych określonych przez Komisję Europejską i nie starał się jej pozyskać”. – Minister Aktywów Państwowych nie zapewnił sobie także niezbędnych uprawnień w porozumieniach i umowach, zawieranych z PKN Orlen i innymi spółkami uczestniczącymi w procesie połączenia – dodał.
W komunikacie podkreślono, że wyniki kontroli wskazują na potrzebę istotnej poprawy nadzoru nad strategicznymi obszarami sektora naftowego. W związku z tym NIK skierowała wnioski do prezesa rady ministrów o wyznaczenie organu administracji rządowej odpowiedzialnego za realizację polityki rządu dla infrastruktury logistycznej w sektorze naftowym oraz zapewnienie aktualizacji polityki rządu dla infrastruktury logistycznej w sektorze naftowym w zakresie ustalenia terminów dokończenia niezrealizowanych zadań oraz osiągnięcia wszystkich celów tej Polityki.
Zwrócono się także do ministra aktywów państwowych o zapewnienie w ramach ładu korporacyjnego w Grupie ORLEN ochrony interesu gospodarczego Skarbu Państwa oraz ochrony bezpieczeństwa paliwowego, poprzez nadanie walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy PKN Orlen kompetencji w zakresie wyrażania zgody w kwestiach kluczowych z punktu widzenia polityki energetycznej Polski.
Fuzja Orlenu z Lotosem
Do fuzji Orlenu z Grupą Lotos doszło w sierpniu 2022 roku. „Koncern, po połączeniu z Grupą LOTOS, a docelowo także z PGNiG, wzmocni pozycję lidera transformacji systemu energetycznego, opierając inwestycje na nisko- i zeroemisyjnych źródłach wytwarzania energii” – pisał koncern Daniela Obajtka.
Sam Obajtek mówił wówczas, że „tworzą historię”. – Nie spoczywamy na laurach. Już działamy, aby zidentyfikowane synergie przełożyć jak najszybciej na konkretne korzyści dla firm, ich Akcjonariuszy i Klientów. Od początku to był nasz priorytet, co wyraźnie podkreślaliśmy – mówił.
