Wszystko w jednym miejscu. Tak prezentują się okręgi w wyborach samorządowych 2024

Polskie okręgi wyborcze wyznaczone są przez Ustawę z 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113 z późn. zm.). 

Zostały powołane do przeprowadzenia wyborów powszechnych nie tylko do rad gmin i powiatów oraz sejmików województw. Służą również do wybrania ciał przedstawicielskich Sejmu, Senatu i Parlamentu Europejskiego. Wybory samorządowe 2024 przyniosą rozstrzygnięcia na lokalnym szczeblu. Warto zaznaczyć, że każdy z okręgów wyborczych posiada określoną liczbę mandatów. Te z kolei oznaczają miejsce w organie przedstawicielskim, które może zajmować pojedyncza osoba wchodząca w jej skład. 

Liczba mandatów rad samorządowych ustalana jest przed wyborami powszechnymi na podstawie liczby ludności zamieszkującej obszar okręgu. Wybory do rad gmin (z wyjątkiem miast na prawach powiatu) są przeprowadzane w okręgach jednomandatowych. Natomiast do rad miast na prawach powiatu i powiatów oraz sejmików województw w okręgach wielomandatowych.

Administracyjny podział Polski to aktualnie 16 województw. W wyborach samorządowych w województwach do 2 mln mieszkańców w skład sejmiku województwa wchodzi 30 radnych oraz, co wynika z art. 16 ust. 3 ustawy o samorządzie województwa, po trzech radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 tys. mieszkańców. Ustawa nie określa maksymalnej liczby radnych sejmiku. 

Okręgi wyborcze w wyborach do sejmików województw w 2024 r. to:

• woj. dolnośląskie: Wrocław (8 mandatów); powiaty górowski, milicki, oleśnicki, oławski, strzeliński, średzki, trzebnicki, wołowski, wrocławski (8 mandatów); Wałbrzych oraz powiaty dzierżoniowski, kłodzki, świdnicki, wałbrzyski, ząbkowicki (8 mandatów); Jelenia Góra oraz powiaty bolesławiecki, karkonoski, kamiennogórski, lubański, lwówecki, zgorzelecki (6 mandatów); Legnica oraz powiaty głogowski, jaworski, legnicki, lubiński, polkowicki i złotoryjski (6 mandatów);
• woj. kujawsko-pomorskie: Bydgoszcz (5 mandatów); powiaty bydgoski, sępoleński, świecki, tucholski (5 mandatów); Grudziądz i powiaty brodnicki, golubsko-dobrzyński, grudziądzki, rypiński, wąbrzeski (5 mandatów); Toruń i powiaty chełmiński oraz toruński (5 mandatów); powiaty inowrocławski, mogileński, nakielski, żniński (5 mandatów); Włocławek i powiaty aleksandrowski, lipnowski, radziejowski, włocławski (5 mandatów);
• woj. lubelskie: Lublin (5 mandatów); powiaty janowski, kraśnicki, lubartowski, lubelski, opolski, puławski, rycki (10 mandatów); powiaty bialski, parczewski, radzyński, łukowski, miasto na prawach powiatu Biała Podlaska (6 mandatów); powiaty chełmski, łęczyński, krasnostawski, świdnicki, włodawski, miasto na prawach powiatu Chełm (6 mandatów); powiaty biłgorajski, hrubieszowski, zamojski, tomaszowski, miasto na prawach powiatu Zamość (6 mandatów);
• woj. lubuskie: Gorzów Wielkopolski i powiaty strzelecko-drezdenecki oraz gorzowski (7 mandatów); powiaty świebodziński, sulęciński, słubicki, międzyrzecki (6 mandatów); powiaty żarski i krośnieński (5 mandatów); Zielona Góra i powiat zielonogórski (6 mandatów); powiaty wschowski, żagański i nowosolski (6 mandatów); 
• woj. łódzkie: Łódź (8 mandatów); powiat kutnowski, łęczycki, łowicki i zgierski (5 mandatów); powiat łaski, pabianicki, pajęczański, poddębicki, sieradzki, wieluński, wieruszowski i zduńskowolski (8 mandatów); Piotrków Trybunalski oraz powiat bełchatowski, łódzki wschodni, piotrkowski i radomszczański (7 mandatów) Skierniewice i powiat opoczyński, rawski, skierniewicki, tomaszowski i brzeziński (5 mandatów);
• woj. małopolskie: powiaty olkuski, chrzanowski, oświęcimski, miechowski (5 mandatów); powiaty proszowicki, krakowski, wielicki (6 mandatów); Kraków (8 mandatów); powiaty wadowicki, myślenicki, suski, nowotarski, tatrzański (7 mandatów); powiaty bocheński, brzeski, dąbrowski, tarnowski i Tarnów (7 mandatów); powiaty limanowski, gorlicki, nowosądecki i Nowy Sącz (6 mandatów);
• woj. mazowieckie: dzielnice m. st. Warszawy Mokotów, Ochota, Śródmieście, Ursynów, Wilanów (5 mandatów); dzielnice m. st. Warszawy Bemowo, Bielany, Ursus, Włochy, Wola, Żoliborz (5 mandatów); dzielnice m. st. Warszawy Białołęka, Rembertów, Targówek, Wawer, Wesoła, Praga Północ, Praga Południe (6 mandatów); Płock i powiaty ciechanowski, gostyniński, mławski, płocki, płoński, przasnyski, pułtuski, sierpecki, sochaczewski, żuromiński i żyrardowski (8 mandatów); Radom i powiaty białobrzeski, grójecki, kozienicki, lipski, przysuski, radomski, szydłowiecki, zwoleński (7 mandatów); Ostrołęka i Siedlce oraz powiaty garwoliński, łosicki, makowski, miński, ostrołęcki, ostrowski, siedlecki, sokołowski, węgrowski, wyszkowski (9 mandatów); powiaty grodziski, legionowski, nowodworski, otwocki, piaseczyński, pruszkowski, warszawski zachodni, wołomiński (11 mandatów);
• woj. opolskie: Opole i powiat opolski (8 mandatów); powiat  kluczborski, namysłowski i oleski (5 mandatów); powiat kędzierzyńsko-kozielski i strzelecki (5 mandatów); powiat głubczycki, krapkowicki i prudnicki (5 mandatów); powiat brzeski i nyski (7 mandatów);
• woj. podkarpackie: Rzeszów i powiat leżajski, łańcucki i rzeszowski (8 mandatów); powiat dębicki, mielecki, ropczycko-sędziszowski i strzyżowski (6 mandatów); Tarnobrzeg oraz powiat kolbuszowski, niżański, stalowowolski i tarnobrzeski (5 mandatów); Przemyśl oraz powiat jarosławski, lubaczowski,  przemyski i przeworski (6 mandatów); Krosno i powiat bieszczadzki, brzozowski, jasielski, krośnieński, leski i sanocki (8 mandatów);
• woj. podlaskie: Białystok (7 mandatów); powiat augustowski, sejneński, suwalski, sokólski, moniecki, miasto Suwałki (8 mandatów); powiat grajewski, kolneński, łomżyński, zambrowski, miasto Łomża (6 mandatów); powiat bielski,  siemiatycki, wysokomazowiecki, hajnowski, powiat białostocki (9 mandatów);
• woj. pomorskie: Słupsk oraz powiat słupski, lęborski, bytowski, człuchowski i chojnicki (7 mandatów); Gdynia i Sopot oraz powiat pucki i wejherowski (8 mandatów); Gdańsk (6 mandatów); powiat kartuski, kościerski, gdański, starogardzki (7 mandatów); powiat tczewski, nowodworski, malborski,  sztumski i kwidzyński (5 mandatów);
• woj. śląskie: Bielsko-Biała i powiaty bielski, cieszyński, żywiecki (7 mandatów); Katowice, Mysłowice i Tychy oraz powiaty bieruńsko-lędziński i pszczyński (7 mandatów); Jastrzębie Zdrój, Rybnik i Żory oraz powiaty mikołowski, raciborski, rybnicki, wodzisławski (7 mandatów); Bytom i Gliwice oraz powiaty gliwicki, lubliniecki, tarnogórski (7 mandatów); Chorzów, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Świętochłowice, Zabrze (5 mandatów); Częstochowa i powiaty częstochowski, kłobucki, myszkowski (5 mandatów); miasta na prawach powiatu: Dąbrowa Górnicza, Jaworzno, Sosnowiec oraz powiaty będziński i zawierciański (7 mandatów);
• woj. świętokrzyskie: powiaty sandomierski, opatowski, ostrowiecki, staszowski (7 mandatów); powiaty starachowicki, skarżyski, konecki (6 mandatów); powiat kielecki i miasto Kielce (10 mandatów); powiaty włoszczowski, jędrzejowski, pińczowski, buski, kazimierski (7 mandatów);
• woj. warmińsko-mazurskie: Olsztyn i powiat olsztyński (6 mandatów); powiaty działdowski, iławski, nowomiejski, ostródzki (7 mandatów); Elbląg i powiaty bartoszycki, braniewski, elbląski, lidzbarski (6 mandatów); powiaty ełcki, gołdapski, kętrzyński, olecki, węgorzewski (5 mandatów); powiaty giżycki, mrągowski, nidzicki, piski, szczycieński (6 mandatów);
• woj. wielkopolskie: Poznań (5 mandatów); powiaty chodzieski, czarnkowsko-trzcianecki, międzychodzki, obornicki, pilski, szamotulski, wągrowiecki, złotowski (7 mandatów); powiaty poznański, śremski, średzki, gnieźnieński, wrzesiński (8 mandatów); Konin i powiaty koniński, kolski, słupecki, turecki (5 mandatów); Kalisz i powiaty kępiński, kaliski, ostrowski, ostrzeszowski, jarociński, pleszewski (7 mandatów); Leszno i powiaty gostyński, grodziski, kościański, krotoszyński, leszczyński, nowotomyski, rawicki, wolsztyński (7 mandatów);
• woj. zachodniopomorskie: Szczecin i powiat policki (8 mandatów); Świnoujście i powiat goleniowski, gryficki, kamieński, łobeski (5 mandatów); powiat choszczeński, drawski, kołobrzeski, świdwiński, wałecki (5 mandatów); Koszalin i powiat białogardzki, koszaliński, sławieński, szczecinecki (6 mandatów); powiat gryfiński, myśliborski, pyrzycki, stargardzki (6 mandatów).

Kandydat na radnego rady sejmiku województwa to osoba, która ma prawo wybierania do sejmiku województwa, a więc wyłącznie obywatel Polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. Do tego musi stale zamieszkiwać na obszarze tego województwa. Zwycięzcy przez pięć lat kadencji będą rozdzielać pieniądze z budżetu województwa i decydować o mieniu i instytucjach zarządzanych przez wojewódzki samorząd. Wybory samorządowe 2024 przyniosą w całym kraju 552 nowych radnych w sejmikach województw.

Wybory na radnych powiatu także odbywają się w okręgach wyborczych, a podział mandatów między listami kandydatów odbywa się w sposób proporcjonalny do łącznej liczby ważnie oddanych głosów odpowiednio na kandydatów danej listy. To, ile finalnie osób znajdzie się w radzie zależy od liczby osób zamieszkujących powiat. Tam, gdzie liczba mieszkańców nie przekracza 40 tys. będzie to 15 radnych. Ta liczba zwiększy się o kolejne dwa stanowiska przy wzroście liczby mieszkańców o kolejne 20 tys. Jak czytamy w art. 9 ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym, maksymalna liczba radnych to 29. 

Podczas wyborów samorządowych powiat dzieli się na okręgi wyborcze. Okręgiem wyborczym jest jedna gmina. W każdym okręgu wyborczym wybiera się od trzech do 10 radnych. 7 kwietnia 2024 roku Polacy wybiorą w całym kraju łącznie 6230 radnych do rad powiatów.

Podział gminy na dwa lub więcej okręgów jest dopuszczalny jedynie w przypadku, gdyby liczba radnych przypadających na tę gminę, wynikająca z normy przedstawicielstwa dla okręgów, wynosiła więcej niż 10. Wszystkie okręgi wyborcze w wyborach do rad powiatów dostępne są TUTAJ.

W wyborach samorządowych wyznaczonych na 7 kwietnia Polacy obsadzą również 39776 mandatów w radach miast i gmin. W różnych miejscach kraju organy stanowiące mają różną liczebność, a ta zależy, podobnie jak przy wyborze do sejmiku województwa lub rady powiatu, od liczby mieszkańców zamieszkujących daną jednostkę samorządu. Jak czytamy w art. 17 ustawy o samorządzie gminnym, w skład rady wchodzą radni w liczbie:

• 15 w gminach do 20 tys. mieszkańców;
• 21 w gminach do 50 tys. mieszkańców;
• 23 w gminach do 100 tys. mieszkańców;
• 25 w gminach do 200 tys. mieszkańców.

Ważną informacją jest również to, że na każde kolejne 100 tys. mieszkańców przypadają kolejne trzy miejsca w radzie. Ostatecznie jednak radnych nie może być więcej niż 45. Okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin w każdej z nich podzielone są na zasięgi. Te to nic innego jak określone obszary, za które odpowiedzialni będą wybrani radni. Ci będą uchwalać budżet gminy, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, programy gospodarcze, ale będą również podejmować uchwały w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w ustawach.

W okręgach wyborczych w wyborach do rad gmin do jednego zasięgu może być nawet kilkudziesięciu kandydatów. Okręg wyborczy nr 1 w wyborach do Rady Miejskiej w Skawinie (zdjęcie powyżej) to aż 86 chętnych do rady, choć z tego okręgu mieszkańcy wybiorą tylko sześć mandatów. Wszystkie okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin są dostępne TUTAJ.

Wybory do rad dzielnic nie muszą odbywać się w dniu wyborów samorządowych. Wyjątkiem jest jednak Warszawa. W tej, zgodnie art. 7 ustawy o jej ustroju, wybory do rad dzielnic przeprowadza się razem z wyborami do Rady m.st. Warszawy. Wybory do rad dzielnic przeprowadzają dzielnicowe komisje wyborcze powołane w trybie i na zasadach przewidzianych dla gminnych komisji wyborczych w gminach liczących do 20 tys. mieszkańców. Okręgi wyborcze w wyborach do rad dzielnic m. st. Warszawy to łącznie 18 dzielnic, a szczegóły oraz konkretni kandydaci znajdują się pod tym adresem.

Wybory samorządowe 2024 to również nowi wójtowie, burmistrzowie oraz prezydenci miast. Łącznie wybranych zostanie 2477 włodarzy gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich, w tym 1467 wójtów, 903 burmistrzów oraz 107 prezydentów miast. Wybory 2024 to także 314 nowych starostów i 16 marszałków województw. Tu jednak decyzję będą podejmować nowo wybrane składy rad powiatów i sejmików województw.